Nội dung Text: VAI TRÒ VÀ THÁCH THỨC CỦA NGÀNH KHAI THÁC THỦY SẢN
VAI TRÒ VÀ THACH THỨC CỦA NGÀNH KHAI THÁC THỦY SẢN Biển có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp phát triển và an ninh của các nước nói riêng và thế giới nói chung Vùng biển Việt Nam chiếm phần lớn diện tích biển Đông, bao gồm
hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa với diện tích khoảng 1 triệu km2. Qua thăm dò, khảo sát cho thấy, tiềm năng tài nguyên biển Việt Nam tuy không thuộc hàng giàu có của thế giới, nhưng rất đáng kể và có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với sự nghiệp phát triển
đất nước
Biiển Việt Nam được phân chia thành 5 vùng chính: Vùng B biển Vịnh Bắc Bộ, vùng biển Trung Bộ, vùng biển Đông Nam Bộ, vùng biển Tây Nam Bộ và vùng biển Giữa Biển Đông. Đông. Tại các vùng biển này hình thành nhiều ngư trường với sản lượng thủy sản lớn, phục vụ các nghề khai thác: nghề lưới rê, nghề câu
vàng, nghề lưới kéo đáy đơn...
Từ năm 2000-2005, tổng trữ lượng khai thác thủy sản năm biển đạt khoảng 4 triệu tấn, trong đó trữ lượng cá nổi khoảng 2,8 triệu tấn, chiếm khoảng 70% tổng trữ lượng
• Ngành khai thác thủy sản cung cấp ngày càng nhiều và Ngành đa dạng các loại nguyên liệu cho công nghiệp chế biến như: cá, tôm, cua, sò, mực, rong, ngọc trai… dưới dạng đánh bắt tự nhiên và nuôi trồng. • Ngành thuỷ sản (chủ yếu là hải
sản) trong những năm gần đây đã có tốc độ tăng trưởng nhanh, chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp nước ta. Năm 2002, giá trị sản xuất ngành thủy sản chiếm 17,76% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp.
. Năm 2002, giá trị sản xuất
ngành thủy sản chiếm Năm 17,76% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt ngành thuỷ sản có giá trị xuất khẩu cao, ước đạt 2.024 triệu USD năm 2002, đứng thứ 3 về xuất khẩu của cả nước sau dầu thô và dệt may. . Dự báo, đến năm 2010 ngành thuỷ sản có thể khai thác và nuôi trồng được khoảng 3,5 4 triệu tấn, trong đó cung cấp khoảng 1 triệu tấn nguyên
liệu cho công nghiệp chế biến và có thể đại giá trị xuất khẩu từ 4,5 5 tỷ USD. Như vậy, phát triển nuôi trồng và đánh bắt hải sản ở nước ta ngày càng giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của đất nước nói chung và công
nghiệp nói riêng.
•Ngành đánh bắt thủy sản có vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển. Ước tính khoảng 500 triệu người trên thế giới sống phụ thuộc vào kho nguồn thực phẩm từ thủy sản. Tạo công ăn việc làm cho người dân sống ven biển. Nhiều người dân có cuộc sống khá giả. Ngoài ra, đây là còn là một
nguồn thực phẩm rất giàu chất protein cần thiết cho cơ thể chúng ta
•Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là hiện nay tại những vùng ven bờ đã và đang bị tận dụng khai thác quá mức, làm cho nguồn lợi thủy sản có nguy cơ bị cạn kiệt. Với 84% số lượng tàu thuyền lắp máy có công suất dưới 90CV và thuyền thủ công hoạt động chủ yếu ở vùng
nước ven bờ đã gây sức ép quá lớn cho nguồn lợi thủy sản ven bờ, làm tăng nguy cơ cạn kiệt.
•Vì nhiều lý do mà lượng tàu phát triển một cách tự phát, không theo định hướng quy hoạch phát triển biển và số lượng tàu cá có công suất nhỏ vẫn tăng bình quân 2.300 chiếc/năm, số lượng ngư dân trực tiếp khai thác hải sản tăng bình quân 23.155 người/năm Điều này đồng nghĩa với việc cạnh
tranh trong khai thác ven bờ với cường độ cao, ráo riết hơn. Vì cuộc sống trước mắt, nhóm ngư dân này dùng mọi biện pháp để đánh bắt: Giảm kích thước mắt lưới, tăng cường độ khai thác hoặc dùng những biện pháp khai thác mang tính hủy diệt, như: Sử dụng chất nổ,
chất độc, xung điện…
•Dù đã có nhiều dự án, chương trình nhằm hạn chế nạn khai thác ven bờ, nhưng do chưa theo kịp tốc độ phát triển và thiếu quản lý, nên nạn khai thác ven bờ ở vùng biển Tây Nam Bộ diễn ra tràn lan, vượt tầm kiểm soát. Hàng ngàn phương tiện khai thác nhỏ “chà đi, xát lại” đã làm sinh vật biển trên ngư trường Cà Mau đang dần bị
tận diệt, vùng sinh sản hải sản đang bị phá vỡ. Dự báo trong tương lai gần, sản lượng hải sản trên vùng biển Cà Mau và các vùng lân cận sẽ giảm dần, không còn là biển bạc.
•Sử dụng phương tiện khai thác thủy sản trái phép không nh ững hủy diệt nguồn lợi thủy sản mà còn có nguy cơ
ảnh hưởng t ới tính mạng của ngư dân. Tuy biết rất rõ về những nguy h ại khi s ử dụng thuốc nổ, nhưng nhiều ngư dân vẫn cố tình vi phạm. Sự suy giảm nguồn lợi cá đã ảnh hưởng nghiêm trọng và trực tiếp đến hiệu quả đánh bắt của các loại nghề khai thác hải sản. Tỷ lệ cá tạp, cá con trong các mẻ lưới
ngày càng cao, chiếm 4095% sản lượng đánh bắt, tùy theo loại ngành nghề khai thác, kéo theo doanh thu các hoạt động khai thác có xu hướng thấp dần.
• Sau hơn 10 năm thực hiện Chỉ thị 01/1998/CT-TTg của Sau Thủ tướng Chính phủ, Phòng Cảnh sát giao thông đường thủy (CSGTĐT), Công an tỉnh đã phối hợp với Thanh tra Sở NN&PTNT, Bộ đội
Biên phòng tỉnh kiểm tra, phát hiện 164 trường hợp dùng kích điện đánh bắt thủy hải sản, tịch thu 130 bình ắc qui, 147 bộ kích điện, 289 công cụ vi phạm và ra quyết định xử phạt hành chính hơn 180 triệu đồng. Phòng CSGTĐT cũng đã phát hiện 5 vụ mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép chất nổ, bắt giữ 8 đối tượng, tịch thu 407 kg thuốc nổ, 720 kíp nổ, 3
mét dây cháy chậm…
Chủ trương đẩy mạnh đánh bắt xa bờ được đánh giá là Ch đúng đắn, nhưng hiện vẫn còn gặp nhiều rủi ro trong quá trình triển khai do chính sách và mô hình tổ chức thiếu đồng bộ, thiếu hiểu biết về ngư trường, thiếu vốn đầu tư. Chi phí cho khai thác tăng, công nghệ bảo quản lạc hậu, thất thoát sau thu hoạch lớn đã hạn chế hiệu quả nghề
khai thác hải sản, thể hiện rõ trong việc giá trị sản lượng có tốc độ tăng thấp hơn sản lượng (3,4% so với 4,7% trong năm 2004)…
•Từ hiện trạng và thách thức trên, ngành Thủy sản nói triêng và chính quyền các cấp đã có những nỗ lực rất lớn, đề ra những giải pháp, tuy nhiên vẫn còn đó những bất cập cần phải giải quyết. Trong thời gian tới, ngành Thủy sản tập trung chỉ
đạo xây dựng các giải pháp và tổ chức thực hiện để ngành khai thác thủy sản phát triển ngày càng mạnh và ổn định, tạo thế trận toàn dân gắn với thế trận an ninh trên biển, góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh trên biển, đảo. Quan điểm
chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, nêu rõ: “Phấn đấu để nước ta trở thành một quốc gia mạnh về biển, giàu lên từ biển, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển…
Có chính sách hấp dẫn nhằm thu hút mọi nguồn lực phát triển kinh tế biển… giải quyết tốt các vấn đề xã hội, cải thiện một bước đáng kể đời sống của nhân dân vùng biển và ven biển”. Hiện nay, ngành Thủy sản đang xây dựng các giải pháp về quản lý; điều chỉnh năng lực tàu
thuyền, cơ cấu nghề nghiệp; cơ sở hậu cần nghề cá; khoa học công nghệ; bảo vệ phục hồi và phát triển nguồn lợi thủy sản; đào tạo nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế trong khai thác thủy sản. Theo đó, dự kiến đến năm 2020, kinh tế biển đóng góp khoảng 53 55% GDP và
5560% kim ngạch xuất khẩu cả nước.
Về xã hội, gắn phát triển kinh tế thủy sản với cải thiện đời sống cộng đồng lao động nghề cá với mục tiêu xóa đói giảm nghèo cho các cộng đồng nghề cá về phát triển bền vững, về quy tắc ứng xử
nghề cá có trách nhiệm; đào tạo nâng cao trình độ văn hóa cho ngư dân, đặc biệt ngư dân trẻ để tạo thuận lợi cho chuyển đổi nghề nghiệp và tiếp thu kiến thức,
. Để đạt được kết quả trên, Nhà nước, ngư dân và hậu cần nghề khai thác hải sản
phải cùng chung tay, liên kết chặt chẽ hơn nhằm khép kín lộ trình thành một dây chuyền sản xuất, đưa nghề khai thác hải sản trở thành một trong những ngành kinh tế đầu tàu, góp phần quan trọng vào tốc độ phát triển chung của đất nước
Công nghệ sản xuất mới; nâng cao năng lực quản lý của ngành, đẩy mạnh cải cách hành chính trên cơ sở tăng cường giao quyền sử dụng, sở hữu và quản lý nguồn lợi thủy sản xuống cơ sở và cộng đồng lao động nghề cá; phát triển kinh tế thủy sản gắn chặt với
chiến lược phát triển kinh tế của các ngành liên quan và với nhiệm vụ đảm bảo an ninh, quốc phòng
Ngoài thủy sản nước mặn còn có Ngoài nguồn thủy sản nước ngọt Nguồn thủy sản nước ngot cũng rất phong phú,đa dạng. Cung cấp một lượng lớn lương thực cho xã hội. Tạo công ăn việc làm cho
người dân sống quanh vùng. Tuy nhiên theo số liệu thống kê gần đây tình trạng khai thac thủy sản trái phép diễn ra ở nhiều nơi. Làm cho nguồn lợi thủy sản ngày cạn kiệt và có nguy cơ bị tiệt chủng.
• Tại Thừa Thiên Huế, tình trạng dùng xung
• điện trong khai thác thuỷ, hải sản diễn ra trên diện rộng. Nhiều người dùng xung điện nhỏ gọn, xách tay để dễ len lỏi ở vùng ruộng trũng, khe suối, kênh rạch vào lúc nông nhàn hoặc những lúc vào vụ cấy lúa vụ hè thu.
Năm 2009, Chi cục Kiểm
tra&Bảo vệ Nguồn lợi thuỷ sản Thừa Thiên Huế kết hợp với các đội kiểm tra liên ngành đã thực hiện hàng chục chuyến tuần tra, kiểm soát bờ biển và 30 chuyến tuần tra kiểm soát trên toàn bộ hệ thống các sông ngòi, đầm phá, bắt quả tang và xử
lý 42 trường hợp, tịch thu nhiều phương tiện khai thác trái phép. Riêng các chi hội nghề cá cơ sở trong tỉnh cũng đã tham gia tuần tra trên 150 đợt, bắt xử lý 53 trường hợp.
